Odë për Haxhi Lutfi Merxhën më të mirin ndër shiqptarë e minoritarë

Odë për Haxhi Lutfi Merxhën më të mirin ndër shiqptarë e minoritarë

Salih KABASHI

Më pëlqen shumë Haxhi Merxha. Është plak zotni. Paraardhësit e tij të ardhur nga vise të largëta të Indisë, Pakistanit, Jemenit, Magrebit apo Egjiptit, gjatë shekujve janë integruar shkëlqyeshëm në Iliri-Dardani. Disa me kohë janë bërë krejtësisht shqiptarë. Nuk dihet nëse kjo punë ka qenë mirë për shqiptarët e sidomos nëse ka qenë mirë për vetë ata.

Burri i nderuar me emrin Haxhi Merxha e flet bukur gjuhën shqipe, është plak qibar, i veshur me shije, pozitiv në paraqitjet e tij, më duket nganjëherë shumë më shqiptar se disa nga bijtë e e krekosur të shqipeve.

Haxhi Merxha ka elektoratin e tij të vogël e të nderuar. Më pëlqejnë për humorin që kanë, me shkallë më të lartë se shqiptarët vendali në liritë e gruas. Këto të fundit te shqiptarët kanë bërë gjymrysh, për shqiptarë e për vete i kanë ra defit dhe kanë kënduar aq bukur këngët shqipe. Mbas tyre janë çmendë burrat namuzli shqiptarë. Gjatë historisë kemi pasur disa martesa të shqiptarëve me bashkëkombaset e Haxhi Merxhës.

Pokështu kemi pasur disa vrasje ndërshqiptare pasojë tendencash primati e protektorati mbi kurmet ngjalë të defatoreve zeshkane, faqekuqe, buzëburbuqe e me sytë zjarr.

Unë, për shembull, Haxhi Zylfi Merxhen do ta kisha bërë kryetar të Kosovës, për shkak se nuk ka të kaluar me damka, për shkak se shqipen e flet më rrjedhshëm se të gjithë presidentët,me përjashtim, por vetëm deridiku, të mikut tim të dikurshëm Ibrahim. Dhe se është më i hijshëm ose më kallap burrë se Fatmir Sejdiu, Nexhat Daci, Jakup Krasniqi, Ismail Kadareja…, jo se Sali Berisha, megjithëse këtij bukur fort i ka humbur bukuria e çka është më keq edhe fiqiri, se Bexhet Pacolli, se Sabri Hamiti. Bile, Haxhi Merxha është për nga duka e sojnia sipëror ndaj Melihate Tërmkollit, Jeta Xhaësa e Ardian Gjinit bashkarisht.

Kush fyen Haxhi Merxhen, ai fyen e mohon fillet e industrializimit në shoqërinë iliro-dardane! Marksi do të thishte se për pasojë edhe të zvillimeve në fusha të tjera. Kush ka bërë punë farkatari gjatë gjithë historisë sonë, pos kovaçëve bashkëkombas të hershëm të Haxhi Merxhes ?!

Kush ka bërë shpatat, sopatat, kazmat, kush ka bërë ushtat, kush ka bërë vazhdon të bëjë saçin e sanxhakun për bukët, ushqimet tona deri edhe për flinë tonë - ushqim legjendar që duam t’ia dërgojmë Evropës si trashëgimi të sajën e si lavdi tonën ?!

Hej, kush pos kovaçëve haxhimerxhanë ka bërë qyskijat!

Kush ka bërë brisqe, bisakë, kunxha, gozhda, pyka, këmesa, tezlica, kllamfa, burgia...

Edhe tash, si në të kaluarën, pos mjeteve e veglave të mësipërme, të gjithë tangarët e miliona grillat-skarat i kemi nga kojshitë tanë e nga farefisi i i vyeshëm i Haxhi Mërxhës!

Falemnderit paraardhësve dhe bashkëkohanikëve të Haxhi Merxhës. Për të do të shkruaj pak më gjatë dhe qysh tash ju ftoj në debat lidhur me rolin e haxhimerxhistëve në zhvillimin e pluralizmit shqiptar...

Vetëm le të kujtohet (e t'i njihet merita) , se rrethoren okolla selisë së LDK-së në Prishtinë, në atë vakt e ka pas bërë bërë pa kurrëfarë pagese e kompensimi kovaçi i njohur haxhimërxhist nga Peja.

Do ta kreh pak këtë odë për Haxhi Merxhën tonë të dashur dhe për haxhimerxhistët e mirë, natyrisht duke falënderuar këta që ne shqiptarëve na nxorën nga koha e gurit në epoka pak më të devlopuara.

PS

Shkrimi im i mëtejmë për Haxhi Merxhën mund të bëhet edhe më i plotë vetëm nëse do të jepni kontributin tuaj. Nga dhënia e mendimeve përjashtohen të gjitha “legjendat tona të gjalla” bashkë me idhujtarët e tyre. Haxhi Merxha pastë jetë të gjatë. Jetë të gjatë edhe bashkëkombasve të tij.

Krenohemi me Ty, profesor !

Krenohemi me Ty, profesor !

Kërkojeni dhe lexojeni : DY GJEDHE SHTETERORE nga Rexhep Qosja

http://www.facebook.com/profile.php?id=100001738918029&ref=ts

Pastaj bëni si të doni. Mund edhe ta lexoni këtë shkrim timin të frymëzuar direkt nga esteti e perfeksionisti më i madh shqiptar ç’prejse dikush ka nisë të shkruaj shqip.

« Dy gjedhe shtetërore »...

Ec e merre lapsin në dorë! Ec e merr lapsin në dorë e të shkruash çkadoqoftë pasi ke lexuar diçka kaq madhështore, kaq të fuqishme, kaq të moralshme, kaq të ndershme dhe kaq parimore.

Shkrim i pakalueshëm.

Madhështisë e lartësisë të të cilit nuk mund t'i afrohesh.

Vetëm mund t'i qëndrosh pranë e ta shohësh me mrekullim.

Shkrim lapidar.

Ekzempar i rrallë urtie e kuraje intelektuale.

Kur lexon një shkrim kaq të pasur gjuhësisht e stilistikisht, kur lexon një material të këtillë që pasuron historinë e moralit shqiptar dhe diçka që i vjen në ndihmë demokracisë shqiptare, asaj që po kërcënohet më së shumti e më së rëndi, nuk ke si të mos dorëzohesh me kënaqësinë e rrallë të lexuesit:

Këtij i thonë tekst e diskurs evropian dhe me porosi universale.

Ky shkrim na vjen prej shkrimtarit dhe intelektualit më të madh e më të lavdishëm që ka lindë ndonjëherë shqiptarja. E shqiptaret, në këtë rast një shqiptare me emrin Ina Rama, është e kërcënuara dhe e rrezikuara e barbarisë primitive, inkarnuar në shpirtin e zi të Sali Berishës, këtij kasapi, këtij monstrumi, këtij vrasësi të shqiptarëve, këtij njeriu që Shqipërisë i ka shkaktuar kaq shumë lot e kaq shumë gjak.

Ina Rama sot u mor në mbrojtje prej Rexhep Qosjes. Nga instanca më e lartë morale dhe intelektuale e Kombit Shqiptar.

Një popull që ka dhënë një mendimtar të këtij kalibri, që ka dhënë një personalitet të stolisur me kaq vlera e virtyte duhet të ketë ardhmëri të ndritshme. Dhe do ta ketë!

Besoj se mund ta them në shumës: Krenohemi me Ty, profesor !

Ta tëharrim pacollëllëkun e pisllëkun që në shfaqjen e tij

Shikoni! Dita e parë e këtij gjoja presidenti filloi me përpjekje e gjeste korruptive. Do të më vinte jashtëzakonisht keq nëse Rifat Jashari do të bjerë pre e kësaj joshjeje dinake.

Nga Salih KABASHI

E ju si e shihni ikrarin e tij që ai Familjes Jashari t'i sigurojë një seli në Prishtinë? Si i shihni ju vizitat e përdëllimet e tij te familjarët e Rugovës në Velani ? Po joshjen për Familjen Haradinaj në Gllogjan? Në fund si e shikoni grishjen e hapur për Jasharajt në Prekaz ? Unë them se i korruptuari e korruptuesi i deridjeshëm me t'u stolisur me pupla të pamerituara mbreti, menjëherë vazhdoi prej aty ku kishte mbaruar ditën e hipjes së tij në fron. Zu të prek e të lëmojë telat e hollë të patriotizmit të tij të munguar.

Të shoh se do të ndodh refuzimi kategorik, apo, mos o Zot! do të na ndodh vakia e joshjes flagrante korruptive…

Do të ishte shumë e dhimbshme. Bile të vdekurit e lavdishëm t’i kishte lënë rehat!

Të gjallët, një Kosovë të tërë, tashmë i bëri raja të “Mabetex”-it.

Do të durojmë?!

Thërras për refuzim të përgjithshëm.

Thërras të mos njihet ky president.

Refuzimi dhe mosnjohja për të, le të jenë të përditshme deri në heqjen e këtij modeli të shëmtuar shtetëror.

Kosova ka vuajtuar e duruar tepër. Pse mbi të gjitha të durojë edhe pacollëllëqe e pisllëqe të tilla?

Ta tëharrim pacollëllëkun e pisllëkun që në shfaqjen e tij!

Jashtë...

E mërkurë, 23 shkurt 2011, 19:57

Ta tëharrim pacollëllëkun e pisllëkun që në shfaqjen e tij

Shikoni! Dita e parë e këtij gjoja presidenti filloi me përpjekje e gjeste korruptive. Do të më vinte jashtëzakonisht keq nëse Rifat Jashari do të bjerë pre e kësaj joshjeje dinake.

Nga Salih KABASHI

E ju si e shihni ikrarin e tij që ai Familjes Jashari t'i sigurojë një seli në Prishtinë? Si i shihni ju vizitat e përdëllimet e tij te familjarët e Rugovës në Velani ? Po joshjen për Familjen Haradinaj në Gllogjan? Në fund si e shikoni grishjen e hapur për Jasharajt në Prekaz ? Unë them se i korruptuari e korruptuesi i deridjeshëm me t'u stolisur me pupla të pamerituara mbreti, menjëherë vazhdoi prej aty ku kishte mbaruar ditën e hipjes së tij në fron. Zu të prek e të lëmojë telat e hollë të patriotizmit të tij të munguar.

Të shoh se do të ndodh refuzimi kategorik, apo, mos o Zot! do të na ndodh vakia e joshjes flagrante korruptive…

Do të ishte shumë e dhimbshme. Bile të vdekurit e lavdishëm t’i kishte lënë rehat!

Të gjallët, një Kosovë të tërë, tashmë i bëri raja të “Mabetex”-it.

Do të durojmë?!

Thërras për refuzim të përgjithshëm.

Thërras të mos njihet ky president.

Refuzimi dhe mosnjohja për të, le të jenë të përditshme deri në heqjen e këtij modeli të shëmtuar shtetëror.

Kosova ka vuajtuar e duruar tepër. Pse mbi të gjitha të durojë edhe pacollëllëqe e pisllëqe të tilla?

Ta tëharrim pacollëllëkun e pisllëkun që në shfaqjen e tij!

Jashtë...

E mërkurë, 23 shkurt 2011, 19:57

Rrugëtim si nëpëri ëndërr i Fahrijes së Sadik Halilit nga Tomoci

RADIOREPORTAZH*


Nga Salih KABASHI

Mëngjez i bukur veror në Kosovë. Fresk që të lejon të mbash veshur vetëm një këmishë me mëngë të shkurtëra apo një veshje të lehtë. Në stacionin e autobusëve në Pejë zë e prishet qetësia e mëngjesore. Autobusë të shumte ndalojne pranë radhës së agjencive të shumta të udhëtimit. Taksistët apo të afërmit bashkë me bagazhet e tyre sjellin fëmijë të përgjumur, të rinj te zhurmnshëm, gra që merren me fëmijët, burra që me nge pijnë cigare dhe kafe në bufetë e atyshme të herakëve pejanë dhe pleq, të cilët korit të të qeshurave u shtojne kollën e tyre.

Shoferë e konduktorë janë në lëvizje, ndihmojne pasagjerët në sistemimin e bagazheve, tregojnë ulëset.

Industria e turizmit të Kosovës me Shqipërine po shënon majat e saj. Autobusë venë e vijnë. Tashme çdo gjë është ndryshe.

Kufiri i dhunshëm midis Kosovës e Shqipërisë ndodhet nën grahmat e fundit.

Në autobusin tim që në fakt është autobus i Gjakovës, në bord janë dy djem të rinj, të sjellshëm dhe tejet shërbyes. Jemi akomoduar dhe tashme jemi në rrugë. Shoferi ndalon në Raushiq, Strellc, Deçan, Gjakovë, në Piranë e Randobravë, arrijmë Prizrenin dhe marrim të djathtën drejt Vërmicës sonë dhe Morinit të Kukësit. Procedurat janë më të shpejta, të thjeshta dhe pa pengesat e komplikimet e njohura më parë.

Futemi në Shqipëri. I gjithë grupi ynë nuk ka se si të mos i gëzohet rrëshqitjes së lehte të automjetit tonë nëpër asfaltin e saposhtruar në rrugën e gjerë, e cila nga Kosova e Shqipëria ka bërë nga dy vende - një dhe nga një popull i ndarë - një dhe tashmë të bashkuar.

Tashti Kosova e ka detin në derë të shtëpisë. Kafen e mëngjezit mund ta pijmë në Mitrovicë, Pejë, Gjilan a Prishtinë… Kaftjallin mund ta hamë diku në Mirditë a Pukë, ndërsa për drekë do të zgjedhim vetë se ku do të shtrohemi: në Shkodër, Lezhë, Kruje, Elbasan, Durrës apo në Tiranë.

Lumë ne që pritëm këtë ditë…

Lumë ne që pritëm këtë ditë…, më bëhet se këto fjalë po i dëgjoj nga goja e Fahrijes së Sadik Halilit nga Tomoci. Ajo është ulur në ulëset e para të autobusit dhe përlan me sy panoramën madhështore që shtrihet para nesh.

Ajo është rreth të shtatëdhjetave, është e veshur siç vishen gratë e moshës së saj në Podgur e në Dukagjin. Nga veshja e saj shquhet sidomos shamia borë e bardhë e lidhur prapa. Ajo ka një shikim të ëmbël, po edhe të lodhur e melankolik njëherit.

Po përse mendohet Nëna Fahrije në këtë mëngjez gushti që atë me nipin e saj Drilonin si dhe të birin e të renë po i çojnë në Durrës?

Ka çka mendon Nëna Fahrije, bijë e Lokajve të Prilepit që u bë nuse në Tomoc para më shumë se 50 vjetësh. Ajo ishte e bija e Imer Isuf Lokajt nga Prejlepi. Qysh si fëmijë ajo kishte përjetuar traumat që shkaktonin bastisjet brutale e të papritura të OZN-ës e të UDB-së. Nga një nga ato hallakatjet rankoviqiane ia patën marrë babanë, i cili pastaj me vite të tëra kaloi nëpër birucat e errta e të acarta të burgjeve serbe, të mbushura me ujë e akull janarësh … E gjithë jeta e saj ishte plot episode bastisjesh dhe arrestimesh që ndodhnin para syve të saj. Të jatin asokohe ia akuzuan pse ishte ballist dhe nacionalist dhe pse e donte Kosovën bashkë me Shqipërinë. Edhe te shtëpia e burrit të saj gjërat nuk ndryshuan. Familja e Sadik Halilit dhe e të afërmve të tij që njihen në Tomoc si Brahim Saliht ishin në shenj nga hyqmi komunist e çetnik. Pas vitit 1950 një pjesë e familjes së gjerë, si masë ndëshkuese, u deportua me dhunë në Vojvodinë. Një pjesëtar i tyre kishte kaluar në Shqipëri. Kur u rritën fëmijët e Sadikut e të Fahrijes, edhe ata, sipas amanteteve të gjyshërve menduan dhe vepruan për Kosovën dhe popullin e saj. Bastisjet u bënë të përhershme. Ajo nuk i harron ato trishtime aq të shpeshta sa as numrin nuk ua di. Ishin shumë, shumë.... I kujtohet se milicë e udbashë të Istogut e të Pejës edhe miellin në magje e rrotullonin mos gjenin armë apo edhe më rrezik se armët: libra e fletushka nga Shqipëria apo të lëvizjeve ilegale... Gjithmone dikush merrej në bisedë informative ku, nëse nuk burgosej e dënohej me procedurë të shpejtë ai kurrësesi nuk mund t’u shpëtonte rrahjeve brutale. Burri i saj Sadik Halil Shatri nuk kishte si të dilte në derë të shtëpisë pa survejimin e përcjelljen e argatëve të dreqit, të cilët e kishin shitur shpirtin e tyre për ca privilegje të turpshme.

Sot Fahrija e Sadik Halilit nga Tomoci po e shuan mallin e saj për Shqipërinë, të cilën e deshën i gjithë farefisi dhe familja e saj, babai, i shoqi dhe të bijtë Naseri, Skënderi, Nysreti e Enveri, të bijat Sabrija e Mahija.

Siç u tha, Nënën Fahrije, i nipi Driloni që edhe ka lindur edhe jeton në Suedi, të enjten e 6 gushtit 2009, e kishte marrë dhe po e çonte të shplodhej në plazhet e bukura të Atdheut të saj deri dje të ndaluar.

Nuk duhet harruar se bijtë e saj ishin aktivë që nga orët e para në luftën e lavdishme të UÇK-së, e cila bashkë me NATO-n e çliroi Kosovën duke i dhënë kështu fund ankthit të nënave tona.

Nëna Fahrije në këtë ditë gushti dukej shumë e përmalluar dhe njëherit edhe e përmbushur në idealet e e saj, të babës, të burrit dhe të bijve të saj të famshëm.

*Reportazhi është edituar më 7 gusht 2009 në emisionin “Mirë mbrëma Kosovë” të Radio Kosoves që udhëhiqet nga moderatori Mentor Mripa.

Rabe Bekja, mësuesja dhe nëna e madhe shqiptare e Rugovës dhe e tërë Kosovës

Homazh për shoqen e miken tonë të paharruar Rabe Lajçi
Nga Salih KABASHI

Sonte për dëgjuesit tanë dua të flas për njeriun për të cilin shkurtas kam folur nja dy herë të tjera 10 muajve të fundit. Ajo për të cilën do të flas ishte një nënë, ishte një amvise, një blegtore, një bletare, tregtare dhe një arsimtare. Edhe më shumë se kaq ajo ishte një nënë e rrallë e cila e ndjente jo për fatkeqësi po për fat që kishte pasur djalë që i ra për lirinë e Atdheut. Biri i saj tashmë është fgurë historike dhe personazh poezish dhe këngësh që u kushtohen më të mirëve të kësaj toke-martirëve të saj, dëshmorëve dhe heronjve të lirisë. Brenda gati dhjetë vitesh ajo verë për verë, bashkë me të shoqin dhe familjen, me miq e dashamirës nga Kosova e më gjerë janë ngjitur lart në kreshtat e Rugovës për t’i bërë homazh trimit të kësaj krahine kaq heroike të Kosovës e të Shqipërisë sonë. Fjalën e kam për Rabe Lajqin, shoqen time të shkollës e të studimeve nga gjenerata e famshme e 68-shes së Normales Ali Kelmendi të Pejës.

Raba më nuk është në këtë botë. Ajo vdiq papritmas para më pak se një muaji. Vdiq duke punuar dhe thuhet se ata që vdesin në punë janë të njëjtë me ata që bijnë në luftë. Unë nuk dija për vdekjen e saj. Të hënën që iku kisha vendosur që ta takoja dhe u nisa drejt boutique-t të saj. Me mendjen time po përgatisja fjalët me të cilat do ta nisja bisedën pas përshëndetjes së zakonshme. Ajo gjithmonë u gëzohej takimeve me shoqet e shokët, duke u shfaqur para tyre me nurin e saj të stolisur nga një e qeshur e këndshme e të pazëshme. Askush nga dyqani i saj që kishte një tavolinë të vockël, nuk mund të dilte pa kafen që ua përgatiste vetë. Sa herë kam shkuar aty, kam gjetur njerëz të shquar ne atdhetarizmin e tyre, gjeja veteranë e veterane arsimi dhe dyqanin e saj më së shumti e frekuentonin bashkëluftëtarë të të birit të saj - Besnikut nga lufta e lavdishme të UÇK-së. Nganjëherë takoja edhe Musanë, bashkëshortin e saj, njërin ndër veteranët e dalluar të arsimit në Pejë, edhe ai si Raba profesor i gjuhës dhe letërsisë shqiptare.

Dhe çka ndodhi kur unë po i afrohesha dyqanit të saj? Në fillim vura re se dera ishte e mbyllur me grila. Tek po afrohesha, zu të më shafqej një afishe që kishte përmasat e atyre që lajmërojnë për vdekjen. Në fund trishtimi. Ishte emri i saj. Ajo ishte varrosur më 21 korrik. Nuk u besoja syve. Dy dyqanxhinj të tjerë, burrë e grua, që më panë të tronditur dhe të shokuar, më shpjeguan rrethanat e vdekjes dhe thanë fjalët e rralla të respektit ndaj saj. Unë atë pasdite isha më i pikëlluari në botë. O Perendi, kur e kujtoj se me sa hare isha nisur ta takoja.... Dhe pastaj erdhi shtangia, ankthi, trishtimi e dhimbja. Dhe ngarendja si i shushatur rrugicave të Pejës...

Por, u dashka gjetur forcën sepse në këtë mënyrë, siç dihet, ndihmohet shpirti i saj, i cili me siguri do të gjejë prehjen në xhenetin e përjetshëm.

Gjëja e parë që duhej bërë ishte shkuarja për ngushllim. Ku janë lajçët? Në shtëpinë në fshat, në banesën që nuk dija se ku e kishin në Pejë, apo ishin ngjitur lart në Rugovë nga edhe i kanë rrënjët. Nuk gjendesha dot. Vendosa ta thërras mikun tim e të Rabes, Osman Shalën, mësues në Drelaj. Osmani e unë këmbyem ngushllimet për vdekjen e shoqes sonë. Dhe vendosëm që të nesërmën t’i vizitonim familjarët, me të cilët Osmani do të vinte kontakt.

Raba dukej se kishte gjithmonë projekte në dorë. Ajo nuk ishte kurrë pa angazhim. Me dhjetëra herë kemi biseduar me shokë të gjeneratës për energjitë e jashtëzakonshme të saj. Dhe pyesnim me habi : Po, si arrinte që t’u dilte për ballë gjithë atyre punëve, me të cilat është e vështirë të ballafaqohet edhe një burrë tejet i fuqishëm.

Me vite, sidomos pas çlirimit të Kosovës, Rabe Lajqi kishte marrë edhe disa tipare krejtësisht të reja, të cilat unë i shihja si jehona të kohëve të kaluara dhe heroike të popullit tonë të lashtë. Raba ishte e pranishme në të githa aktivitetet për nder të të rënëve të luftës së fundit, në përvjetorë të shumë të figurave të hershme historike të Pejës e Rugovës, të Dukagjinit e të Kosovës. Atje ajo afishohej me oratorinë e saj të mrekullueshme plot kolorit poetik, plot patos heroik dhe njësoj si heroinat e legjendave shqiptare magjepste të pranishmit. Kur këta te fundit mbushnin sytë me lotë, para tyre shfaqej akti i dytë i dramës. Rabe Lajqi fillonte këngën. Nganjëherë ndonjë strofë nga poezia jonë epike popullore, e nganjëherë edhe këngë të shkruara nga vetë ajo. Por në shumë raste ajo si rapsodët gjenialë të antikës greke, aty për aty krijonte vargje me fuqi të rrallë mobilizuese duke shkaktuar pshërëtima të fuqishme tek të pranishmit.

Ky raport-homazh nuk mund të jetë ndonjë këngë vajtojsish. Do të na hidhërohej Raba. Ditën kur shkuam për kryeshëndosh unë e miku im Osman Shala, zbuluam edhe kryeveprën e saj kryesore që ka mbetur të krenohet me të ëmën. Aty takuam Musanë stoik, takuam të birin Fatosin, juristin e ambientalistin e vyer, gjetëm aty Beatriçen, arkitekten e cila kishte kryer masterin në SHBA dhe takuam atë që i ngjante aq shumë të ëmës, atë me të cilën krenoheshin të gjithë, studenten e letërsisë, Serafinën, apo Sarën. Në pritje kishte ardhur edhe i vëllai i Rabës, profesori dhe doktori i shkencave teknike Naser Lajçi.

Familjarët më treguan librin e ngushllimeve. Atje pamë fjalët e dhimbjes e të krenarisë për Rabe Lajqin, të shkruara nga pjesëtarë të Karvanit të Shkrimtarëve, të intelektualëve pejanë e rugovas, të njërëzve nga anë e anës. Dhe çfarë kishin thënë strellcjanët, të cilëve Rabe Bekja, siç e quanin rugovasit sipas zakonit të vjetër, me dekada ua kishte mësuar djemtë vajzat? Vendi për kryeshëndosh do të duhej t’i ishte dhënë Strellcit! Burrat e Strellcit kanë të drejtë, siç kanë të drejtë edhe shumë të tjere që të ndjehen të goditur sa edhe familja me humbjen e saj. Mentor i dashur* edhe Radio Kosova pati humbje. Raba dhe lajçët janë miqtë e radios sonë, përmes së cilës ne po i bëjmë nderimin kësaj figure të rrallë e iluministe shqiptare, e cila tani prehet përkrah birit të saj, trimit të Rugovës e të mbarë Shqiptarisë dhe nga atje sikur të dy bashkë i bëjnë roje lirisë së Rugovës, Kosovës dhe Atdheut anembanë.

E hënë, 17 gusht 2009 23:05

*Reportazhi është bërë për emisionin “Mirë mbrëma Kosovë” që udhëhiqet nga moderatori Mentor Mripa.
Rabe Lajçi

Katrina – rebelja shqiptare e Parisit

Nga Salih KABASHI

CHATHERINE PRELJOCAJ (Katrinë Prelocaj) është shkrimtare. Ka botuar dy libra. I treti nuk do të vonojë. Ajo është një luftëtare. Lufta e saj u bë ndaj dy “armiqsh” të pabesë dhe të egër për shëndetin dhe të lirinë. Në një anë ajo mundi leukeminë dhe kancerin në stomak, në anën tjetër ajo korri një fitore personale mbi Kanunin shqiptar, i cili veçanësisht shprehet i ashpër ndaj femrës shqiptare. Pasi kisha lexuar librat e saj, kurreshtja ime (edhe profesionale) që ta takoja personalisht, ishte e madhe. Kam pasur rast dhe fat të takoj një personalitet shumë të rrallë dhe pothuajse unik në sjelljet, veprimet dhe talentin e saj. Radio Kosova, ku unë pesë vitet e fundit bëj një korrespodenturë, ka edituar javën e fundit intervistën që kam zhvilluar me të. Këtu, pos hyrjes, atë po e jap në trajtën e shkruar. Libri i “Një portokalle s’është e lumtur po u bë kajsi”, tashmë gjendet i përkthyer edhe në gjuhën shqipe. Në historinë personale të Catherine Preljocaj-t ka vuajtje e dhimbje edhe të shumë e shumë femrave shqiptare jo vetëm në mërgim, por edhe në Atdhe, ku përkundër gjithë zhvillimeve civilizuese e kulturore, Kanuni ende është i gjallë dhe në luftë me modernitetin.

(Të shtunën Katrinën tonë e takova në një mbrëmje artistike. Ajo jipte dedikasat e fundit në librat e saj, piktori shqiptar Artur Muharremi ekspozonte tablotë, ndërsa kompozitori Rezart Jasa shfaqej me muzikën e tij.)

HYRJE
Personazhi i reportazhit tonë ka lindur në Paris, por historia e saj nuk nis aty. Ajo histori duket e parathënë. Fillin e shkrimit ajo histori e ka shumë vite para lindjes së saj. Ndoshta kjo histori ka rrënjët thellë në shekujt. Histori e familjes, e prindërve, gjyshërve, stërgjyshërve të lidhur aq ngushtësisht me traditat e vendit të prejardhjes.

Catherine Prelocaj, pavarësisht se u lind para 50 vjetësh në Paris, janë rrënjët shqiptare të origjinës së saj, që i paracaktuan fatin. Nuk e pati lehtë që atë ta merrte në duart e saj. Duhej kohë e duhej vendosmëri, duhej të kalonte nëpër mundime e sfilitje të paimagjinueshme. Ajo ishte parisiene... Jo ajo ishte shqiptare. Ishte femër dhe bijë shqiptarësh të ardhur drejtpërdrejt nga hyqmi i Kanunit dhe nga zakonet e egra të maleve të Veriut Shqiptar. Ajo tanimë ka dalë nga dy beteja të mundimshme. Pas vetes ka lënë përvojën e rëndë të ballafaqimit me Kanunin si dhe raportet e rënda me prindërit që Kanunin nga shkëmbinjtë e Vermoshit kishin sjellë në metropolin francez. Personazhi real i kësaj historie vuajti gjatë, mbi 30 vjet. Tërë kjo histori e dhimbshme jo vetëm për të po edhe për familjen e saj, tash gjendet brenda kapakëve të dy librave dhe në të tretin që si projekt po konturohet në kokën e saj.

Catherine Preljocaj fillimisht u shfaq në publik me një libër autobiografik. I tëri i rrëfyer në veten e parë. Shkrimtarja më ka shpjeguar atë detajin e pazakontë që e çoi te mendimi për të rrëfyer vetveten, duke thënë se ishte e pazakontë për lexuesit francezë tu tregonte plagën e të qenit femër e lindur nga prindër shqiptarë, një qenie e ndarë më dysh. Të pazakonta ishin metaforat e dy kulturave dhe edukimeve kaq të kundërta, të cilat mund të të luajnë mendësh fare apo të të sëmurin. E pazakontë ishte gjithashtu rruga e përshkuar nga shfaqja e leukemisë dhe tumorit në stomak deri te shërimi mirakuloz prej tyre. Mjekët u kishin thënë prindërve të saj se Catherines nuk i mbeteshin më shumë se gjashtë muaj jetë! Dhe erdhi mrekullia. Prej asaj kohe tashmë kaluan 18 vjet! Ajo asokohe kishte menduar se duhej të tregonte se si ishte sëmurë dhe sidomos se si arriti të shpëtonte nga sëmundja e rëndë. Ajo këtë e bëri duke shkruar veprën e saj të parë, librin autobiografik me titull «Le Bonheur pour une orange n’est pas d’être un abricot » (Një portokalle s’është e lumtur po u bë kajsi), një histori e një familjeje emigrante që në vend të integrimit zgjedh vetëizolimin... Më vonë vjen edhe romani tjetër i saj «La Mort de Caliméro et la naissance de l'aigle» (Vdekja e Kalimeros dhe lindja e shqiponjës).

INTERVISTË

E, PARA PËRSHËNDETJE ZONJA CETHERINE PRELJOCAJ. JU LUTEM TË PREZENTOHENI ME PAK FJALË PËR DËGJUESIT E RADIO KOSOVËS !

Bëj pjesë në Diasporën shqiptare në Francë. Prindërit e mi gjithsesi janë shqiptarë. Baba im është nga Vermoshi, ndërsa nëna nga pjesa shqiptare e Malit të Zi. Vetë jam shkrimtare dhe deri tani kam shkruar dy libra.


JU DERI TANI KENI BOTUAR DY LIBRA, NDËRSA SIÇ MË THATË PARA NJË JAVE I TRETI PO SILLET NËPËR KOKËN TUAJ ? A MUND TË NA THONI DIÇKA LIDHUR ME KËTË ?

Kjo është pak a shumë një sekret. Por unë kam shkruar dy libra për historinë e një femre të re të Diasporës shqiptare. Libri i tretë gjithsesi do të jetë pak më i ndryshëm, por patjetër duke ruajtur mesazhin e njëjtë, sidomos atë pyetje pse në familje nuk ka qarkullim dashurie. Nisja është historia ime personale.

NË LIBRIN TUAJ TË PARË PARA LEXUESIT SHFAQET ME DRAMATIKËN E SAJ TRONDITËSE E ASHTUQUAJTURA LUFTË NDËRMJET ETËRVE E BIJVE NË EMIGRACION PËRGJITHËSISHT DHE NË MËRGATËN SHQIPTARE VEÇANËRISHT. ISHTE E DOMOSDOSHME KJO BETEJË ?

Kujtoj se ishte e paevitueshme nisur nga momenti se si në gjithë diasporat, kur ke lindur në një vend dhe kur ke ardhur nga një vend i huaj, si rasti im, atëherë konflikti është i paevitueshëm në masën kur kemi dy versione shizofrene dhe bicefale: njëri të jesh francez, sepse unë kam lindur në Francë dhe i dyti të provosh të jesh shqiptare e mirë ngaqë prindërit e mi janë shqiptarë. Pra, konflikti ishte i paevitueshëm.


ME LIBRAT TUAJ JU SIKUR KENI KRYER NJË CATHARSIS. POR ÇUDITËRISHT DHE MREKULLISHT LETËRSIA QË KENI PRODHUAR KA SJELLË VLERA TË MIRËFILLTA LETRARE. POR EDHE DIÇKA QË MË DUKET UNIKALE: PËRMES ATIJ CATHARSISI DHE BËRJES LETËRSI NGA NJË PËRJETIM PERONAL JU KENI DALË FITIMTARE MBI NJË SËMUNDJE. MUND TË NA THONI DIÇKA MË SHUMË?

Është e vërtetë se libri është një katarzë. Ju falemnderit për gjetje të vlerave të vërteta letrare në librin tim... Libri që në fillim u ishte destinuar farncezëve që t’u shpjegonte në një anë një sëmundje, një kancer, një kancer në gjak bashkë me një tumor në stomak. Në anë tjetër për të dalë nga një ngujim, çka shqiptarët thonë se nuk është mirë për nderin e tyre... Kështu, dola fitimtare mbi sëmundjen, sepse bëra përpjekjet që të tjerët nuk i bëjnë: të gjej të vërtetën thellë në vetveten time dhe këtë t’ua propozoj të tjerëve. Jo ndoshta si një luftim sa si një le të dalë ku të dalë. Unë dola ngadhnjimtare mbi sëmundjen, jam gjallë dhe nuk vdiqa. Mjekët u kishin thënë të afërmëve të mi se mèe kishin ngelë vetëm edhe gjashtë muaj jetë…


VONË E KENI VIZITUAR VENDIN E TË PARËVE TUAJ. DO TË DOJA TË MË PËRSHKRUANIT EMOCIONET QË MUND TË JU KENË PUSHTUAR ME ATË RAST?

Aiii, po si, kishta shumë emocione, sepse unë isha mësuar ndryshe për 45 vjet me radhë dhe përgjatë atyre 45 vjetëve unë kisha krijuar një përfytyrim mbi Shqipërinë. Ishin pamjet e Televizionit Shqiptar dhe fjalimet e Enver Hoxhës të asaj kohe. Më vonë duke parë edhe Luftën e Kosovës, hapjen e Shqipërisë, mbi atë se çka kishte ndodhur me sistemin e deriatëhershëm... Emocionet nganjëherë ishin qesharake. Kur për herë të parë shkova në Tiranë, hasa një taksist shqiptar, të cilit duke dashur ta falënderoj për shërbimin i thashë: Turrittëndera! Ai më shikoi me habi dhe më pyeti: Nga cili shekull na vini, o zonjë? Emocionuese ishin takimet e mia në Tiranë me intelektualë e me gazetarë, me aparatçikë të vjetër me mustaqe, pastaj vajza që vishen me xhinse njësoj si unë... Më habiste qyteti i Tiranës, por ajo që më ka merzitë shumë ishte udhëtimimi im nga Shkodra për në Vermosh. Ishte muaji prill, rruga ishte e mrekullueshme po shumë e rrezikshme. Pejsazhi ishte tepër i bukur dhe me rrezik. Në një moment unë u ndala, në fakt u ndalëm. Ishim bashkë me gazetarë të Figaro Madame. Rruga më tutje ishte me shumë rrezik. Aty pashë se deri në çfarë shkalle ishte vrazhdësia e jetës së malësorëve shqiptarë. Aty kuptova se si prindërit e mi kanë luftuar kundër kushtesh të tilla si egërsisë së natyrës, bora, rrugët e malet... Në një fshat të vogël u pritëm nga gra shqiptare, të cilat ishin shumë shumë të varfëra, por që na pritën si të kishim qenë farë princeshash. Shkuan shpejt që të kërkojnë kafe te shtëpia fqinje, pastaj na shtruan “bukë e djathë”, shkurt kishim një pritje që nuk njihet në Francë. Po, kishte shumë, shumë emocione.

NË FUND FARE. RADIO KOSOVA TRI HERË KA DHËNË INFORMACIONE DHE KOMENTE MBI AKTIVITETIN TUAJ LETRAR. ÇKA DO T’I THONIT DËGJUESIT TË SAJ? LE TË PËRKUJTOJMË SE EDHE KOSOVA ËSHTË DHEU I TË PARËVE TUAJ...

Unë gjithmonë kam mbështetur Kosovën. Në vitet 1990 e 1991 me Izet Currin dhe me shqiptarë të tjerë në Paris provuam të themelonim një Qendër Kulturore Shqiptare. Më kujtohet se asokohe kemi takuar shumë njerëz me qëllim që ta alarmojmë opinionin publik francez për atë që po ndodhte në Kosovë, ndërsa vetë kam marrë pjesë në aksionet e UNESCO-s për të mbrojtur njëherazi Kosovën dhe gratë në Maqedoni që po përjetonin një ferr, duke ndihmuar ato në blerjen e ushqimeve dhe veshmbathjeve për dimër... Unë kurrë nuk kam bërë dallim midis Kosovës e Shqipërisë. Thoni se Kosova është toka e të parëve të mi, po në të njëjtën kohë edhe Shqipëria është toka e të parëve tanë. Unë nuk bëj asnjë dallim. Ne bartim të njëjtat vlera, ne kemi kulturë të njëjtë, pastaj në veri të Shqipërisë njerëzit flasin si kosovarët. Ne kemi theks të njëjtë -“trashë”, kemi dialekt të njëjtë...

Ali Foniqi, një lojë e dhimbshme dhe qesharake midis tij dhe UDB-së

RADIOREPORTAZH

Nga Salih KABASHI

Mentor i dashur - Mirëmbrëma ! *

Kur vendosa për raportin e sontëm më ra ndërmend romani 1984 i George Orwellit. Nuk do të ndalem shumë në një vepër të tillë letrare, sado që do të më pëlqente. Por le të themi edhe dy –tri fjali : Figura kryesore e romanit është Vëllau i Madh (në origjinal Big Brother dhe ai u bë një figurë metaforike për regjimin policor e totalitar dhe për regjimet ku liritë njerëzore shkelen e ngushtohen. 1984-shi përndryshe përshkruan Britaninë e Madhe pas një lufte të supozuar nukleare midis Lindjes e Perëndimit, ku instalohet një regjim totalitar i inspiruar njëherazi nga stalinizmi dhe nga nazizmi. Liria e të shprehurit më nuk ekzistonte. Të gjitha mendimet survejoheshn. Rrugëve dukeshin pankarta dimensionesh madhështore në të cilat shkruante “Vëllau i Madh po ju shikon » (« Big Brother vous regarde », »Big Brother is watching you »). Një atmosferë pra ku të gjithë ndjeheshin të frikësuar nga të gjithë.

Le të dalim nga letërsia, por le të mbesim tek 1984-ta e Kosovës. Thua se Orvelli kishte pasur në mendje pikërisht një Kosovë me një atmosferë të tillë të zymtë, të frikshme dhe të një brenge të thellë të shqiptarëve. Kishin kaluar tre vjet nga viti i lavdishëm 1981 dhe manifestimet e fuqishme në favor të Kosovës Republikë. Partia dhe Shteti ishin të vendosur që të shkonin deri në fund në thyerjen, siç thuhej, të kurrizit të irredentes shqiptare. Bastisjet, burgosjet, torturat brutale përsëriteshin në mënyrë serike. Dalëngadalë u bë e qartë se lufta nuk po bëhej kundër irredentes veçanërisht po kundër shqiptarëve përgjithësisht. Armiq më nuk ishin disa të rinj të indoktrinuar, ca mësimdhënës nacionalistë, ca punëtorë të manipuluar..., armiq ishin shqiptarët. Përgjithësisht. Të gjithë pa dallim. Vetë të qenmit shqiptar në Jugosllavinë e vitit orvelian 1984 paraqiste një krim. Në mesin e qindra shqiptarëve që u duhej thyer kurrizi irredentist ishte edhe një djalë i ri, i sapodalë nga Universiteti i Prishtinës me diplomën e juristit. Ai po bënte javët e para të praktikës gjyqësore në Gjykatën Komunale të Klinës. Vinte nga Llazica e Malishevës. Një familje me perspektivë. Një kuadër aq i nevojshëm. Një mëngjez kur kishte dalë nga shtëpia dhe ishte nisur për në punë, në djerrinën e fshatit dy operativistë të UDB-së i thanë se mund ta çonin deri në Klinë, pasiqë andej e kishin rrugën. Jo me qejf ai u fut në veturë, por në vend se ta linin ku i kishin thënë, atë e çuan drejt e në katin e dytë të Sekretariatit të Punëve të Brendshme në Pejë. Dhe e mbyllën në një nga zyrat. Dhe i vunë prangat. Dhe e lidhën për radiatori. Ishte nëntor, ishte fohtë. Dhe ai që nuk po kuptonte asgjë për situatën në të cilën u gjend ishte Ali Foniqi, i biri i Mehmet Januzit nga Llazica, luftëtar i Ballit Kombëtar e më vonë aktivist i palodhshëm në pajtimin e gjaqeve. Aliu ishte i kidnapuari. Ai me atë çast kishte humbur dhe nuk do ta gjente lirinë deri në dhjetor 1988. Në shtëpi atë e priste më kot familja e tij*, nusja Shyqrija** me Artën njëmuajshe. Ata ende nuk kishin një vit nga martesa e tyre. Të tjerat në ngjarjen e Ali Foniqit janë absurdet që mund të prodhonte vetëm makina staliniste-fashiste e UDB-së jugosllave, të cilës i shërbenin ca shqiptarë të mjerë pa ndjenja atdhetare dhe pa ndjenja elementare njerëzore. Pse u kidnapua, pse u mbajt në paraburgim, pse u dënua, pse u torturua në mënyrë aq shtazarake...

Në rastin e Ali Foniqit kronika tragjike e burgosjeve shënon absurdin kulmor. Ali Foniqi, kur me dredhi u mor në polici, nuk e dinte se në burgun ngjitur me godinën ku po e mbanin, e kishte edhe të vëllanë, për të cilin kishte menduar se gjendej në Zagreb ku kishte dashur të regjistrohej në fakultet, ngase për fakultetet e UP-së nuk kishte marrë vizë mbi pastërtinë ideologjike nga udhëheqës komunistë lokalë. Por Sefedini kishte preferuar më parë që të kalonte në Shqipëri dhe atje të mbaronte studimet. Kalimi i tij atje nuk i doli si e kishte menduar. Autoritetet shqiptare e kishin kthyer mbrapsht dhe më pas gjykata për kundërvajtje për kalim ilegal të kufirit e kishte dënuar me dy muaj burg. Gjatë kohës sa ishte brenda, Sefedinin e merrnin në pyetje udbashë të shumtë, e rrihnin dhe donin të merrnin vesh se kush e kishte dërguar dhe me çfarë detyrash ishte nisur për në Shqipëri, natyrisht se edhe çfarë detyrash e porosish kishte marrë atje dhe për kend në Kosovë ishin ato porosi. Djali i ri nuk mund të thoshte pos atë që ishte e vërteta: në pamundësi për të studjuar në Kosovë, kishte msy Shqipërinë. Sefedini nga një i dënuar për kundërvajtje, u shndërrua në një të paraburgosur politik duke mos i lejuar asnjë komunikim me familjen. Ndërkohë, siç thamë, edhe Aliu ra në kthetra egërsinash dhe akuza ndaj tij ishte se ishte ai që e kishte instruktuar dhe përgatitur të vëllanë për vajtje në Shqipëri me detyra të caktuara nga kreu ilegal i nacionalistëve dhe irredentistëve.

Të dy vëllezërit UDB-ja që ishte edhe hetuese, edhe prokurore edhe gjyqtare, i dënoj me shumë vite burg.

Në procesin kundër Aliut ndodhi diçka që ndoshta është gjëja, sa e dhimbshme, aqedhe qesharake. Në fakt Aliu, për t’i dhënë fund torturave dhe hetimeve që nuk po mbaronin mbi një vit, vendosi të “pranojë” diçka. Udbashëve e hetuesve u tha: Po kam qenë në Shqipëri, kam qenë në Shkodër, Bajram Curr, Korçë, Vlorë, Tiranë... Udbashët hapën sytë dhe u kënaqën, por shtruan edhe pyetjen tjetër. Me kend ishte takuar ai në Shqipëri. Aliu tha ca emra pa lidhje. Jo jo i thanë ata, ne na interesojnë emra nga ata të Sigurimit shqiptar dhe të punëve të brendshme. Dhe Aliu që Shqipërinë e kishte parë vetëm përmes Televizionit shpiku dy emra të punonjësve të lartë të Punëve të Brendshme dhe të Sigurimit. I pari ishte “zëvëndësministri i brendshëm” Petro Marko dhe tjetri, një nëpunës “me rang të lartë” atje me emrin Pirro Kati. Kohën e shkuarjes në Shqipëri Aliu e lidhi me janarin 1984. Në shqyrtimin kryesor Aliu shpejgoi se në kohën kur ai gjoja kishte qenë në Shqipëri, në kufirin midis Shqipërisë dhe Kosovës, kishte mbi dy metra borë. Për t’i bërë budallenj tamam, Ali Foniqi zbuloi para gjyqit se Petro Marko është shkrimtar shqiptar, ndërsa Pirro Kati një prezentator i Televizionit Shqiptar... Gjyqtarët e Gjykatës së Qarkut në Pejë u turpëruan edhe një herë. Përkundër fakteve të padyshimta që nxirrnin të pafajshëm një koleg të tyre të ri, ata i dhanë atij dënimin prej 7 vjet e 6 muaj, ndërkohë që të vëllanë poashtu për hiç gje ia dënuan me 4 vjet.

E shtunë, 22 gusht 2009, 00:00

_____________________________________

*Raport për Radio Kosovën, më 21 gusht 2009, Ditä e Parë e Ramazanit, te emsioni Mirëmbrëma Kosovë të udhëhequr nga Mentor Mripa dhe me mysafir Kryeimamin e Kosovës, Mr. Sabri Bajgora

*Vëllezërit Ali Foniqit: Jakupi, Zeqiri, Sylemani, Sefedini, motrat Zoja, Sherifja e Sahidja, si tërë Kosova dhe të gjithë shqiptarët nuk kanë se si të mos i gëzohen lirisë dhe pavarësisë së Kosovës, për të cilën secili në mënyrën e tij ka bërë saktificën e duhur. Zeqiri, njëri nga vëllezërit e Aliut, i cili ishte me punë në Gjermani, pat mbetur për dy vjet të tëra pa pasaportë duke u torturuar aq brutalisht sa pasojat e asaj torture i ndjen edhe sot e kësaj dite.

**Aliu ka 18 vjet qyshse me të shoqen e fëmijët jeton në Gjermani: Arta studente në Universitetin e Esenit, Adriatiku, nxënës në një shkollë profesionale, Arbnorja në klasën e 10 në Realschule, ndërsa Alba është në vitin e 8 të shkollës fillore.

Gjenerata ’68, një brez i lavdishëm i Shkollës Normale « Ali Kelmendi » të Pejës

JUBILE

Sivjet, në qershor u bënë 40 vjet nga diplomimi i gjeneratës së famshme të Shkollës Normale “Ali Kelmendi” të Pejës, e njohur tashmë si Gjenerata ’68. Tri paralelet (e Pejës, Deçanit dhe të Istogut), me të mbaruar shkollën, iu futën menjëherë studimeve apo punës së ndershme e fisnike me nxënës.

Salih KABASHI

21 qershori i sivjetëm ishte datë përkujtimi. Me këtë rast u ftuan të gjithë të diplomuarit e vitit 1968 të Normales së Pejës bashkë me profesorët e tyre që në ditën e caktuar, në orën 9, të bashkohen në oborrin e Gjimnazit në Pejë. Më pas ishte paraparë vizita në lokalet e shkollës së mesme ekonomike “Ali Hadri”, atje ku për dy vite me radhë ishin lokalet shkollore të Normales. Grupe të caktuara më parë vizituan familjet e atyre maturantëve të Pejës të vitit 1968, të cilët në ndërkohë kishin lënë këtë botë.

Vlen të shtohet se në ceremoninë e këtij jubileu të lartë u improviza edhe një orë shkollore. Atje folën profesorët Salih Lika, Zejnullah Gruda, Jusuf Bilalli dhe Gëzim Basha. Ndërsa nga ish-nxënësit e tyre, në orën e improvizuar evokuan kujtimet e tyre: Zana Blakaj-Kada, Xhavit Aliçkaj, Nikollë Marku, Ali Shabanaj, Ukë Bashota, Rabe Lajçi dhe Salih Kabashi. Para se të fillonte Ora e madhe e 40 vjetorit, ministri i Arsimit i Republikës së Kosovës, Enver Hoxhaj, përmes një telegarmi dhe një telefonate direkte nga Shqipëria nderoi këtë takim jubilar në emrin e tij dhe në emër të Kryeministrit me të cilin në ato momente po zhvillonin një vizitë në Vlorën e Flamurit. Brezin e normalistëve pejanë të vitit 1968, ministri e vlerësoi si një gjeneratë idealistësh e atdhetarësh të shquar që me një përkushtim prej rilindësish të vërtetë kanë përhapur dritën e diturisë në Kosovën e shkretëruar nga shekulli i sunduar prej barbarisë serbe.


Çka e shquante atë brez që tashmë njihet si brezi ‘68? Në rend të parë varfëria pothuajse e përgjithshme dhe shpeshherë e skajshme. Një ndjenjë frike : le të mos harrohet se në orët e mbrëmjes, pasi binte terri në tokë, as populli e lëre më nxënësit istogas në vitet 1962/63 nuk guxonin të kalonin nëpër Dobrushën e Vitomiricën e kolonizuar me serbë e malazez vrastarë. Frika përcillte edhe nxënësit në shkollë. Duhet përkujtuar se shumica e lëndëve asokohe mbaheshin në gjuhën serbe dhe nga mësimdhënës serbë e malazez, disa nga ata, për turpin e tyre, ishin shumë përbuzës deri edhe armiqësor ndaj nxënësve shqiptarë, i ofendonin, i kërcënonin me përjashtim dhe i dekurajonin në mënyrat më të pandershme.

Po kishte edhe diçka që përkundër të gjithave e shquante atë brez dhe ai ishte vullneti i paimagjinueshëm për mësimmarrje. Për ditët tona ndoshta duket edhe si ekzagjerim, por duhet të besohet se ndërmjet atyre nxënësve ka ekzistuar një garë e paparë për të qenë sa më i mirë me mësime, por njëherit duke mos qenë asnjëherë xheloz me njëri-tjetrin.

Leximi i veprave letrare e historike ka qenë një lloj manie e kësaj gjenerate. Sidomos prireshin në leximin e atyre veprave për të cilat thuhej se ishin të ndaluara dhe këtu le të kujtohen veprat e Sterjo Spasses e të Gjergj Fishtës në rend të parë. Libri kalonte dorë më dorë dhe brenda një nate lexohej dhe i jipej tjetrit.

Duke qenë të rinj, ta merr mendja se e donin shumë edhe sportin dhe futbollin sidomos. Luanin edhe me më profesorët, me ta luante sidomos profesori i filozofisë, Imer Muhaxheri. Në fushë të sportit ai nuk ishte asgjë më tepër pos se njëri ndër lojtarët në fushë.

Duke qenë normalistë, ai brez në njëfarë mënyre ishte edhe me prirje e talent muzikor. Atë prirje duhej ta tregonim qysh në provimet provuese para rregjistrimit në shkollë. Prandaj, më vonë, në çdo rast, nga nxënësit e atyre klasave mund të krijohej grupi këngëtarësh, valltarësh, grup muzikor, grup koral...

Me profesorët e gjuhës shqipe e të historisë ishin të vendosura raporte të veçanta. Prandaj disa nga ata profesorë edhe kanë ngelë më së shumti në kujtesat e atij brezi.

Bie fjala, mrekulloheshin me profesorin e gjuhës shqipe, Shemsedin Hadrin, i cili krenohej me qenien e tij nxënës i Ndre Mjedës, si njohës i Milosh Gjergj Nikollës Migjenit, Lasgush Poradect, si njeri që kishte hapur Gjimnazin Sami Frashëri në Pazar të Ri (Novi Pazar) gjatë kohës së Luftës se II botërore. Ishte vëllai i legjendarit Ali Hadri dhe i vëllait tjetër Myhedinit, i cili jipte shqipen në Tetovë. Si të mos kujtohet profesori i ri i historisë, pejani Gëzim Basha, i cili me aq përkushtim na fuste në thellinat e errëta e për nxënësit e tij aq të panjohura, po njëherit mahnitëse të historisë së Ilirisë së lashtë e të lavdishme.

Brezi që këtu njihet me emrin Gjenerata 68 e Normales së Pejës, ishte një brez i mbrujtur me dije dhe i mbushur me frymëzim kombëtar më shumë se asnjë gjenratë tjetër. Edhe sot e kësaj dite profesorët e tyre, tani me shumë vite mbi supet e tyre të lodhur, atë gjeneratë e kujtojnë si më të sukseshmen në tërë karrierat e tyre dhe në tërë historinë e lavdishme të Gjimnazit e të Normales së Pejës.

Le të kujtohen pikat e skajshme të këtij jubileu. Më 1968 Kosova fitoi Flamurin, ndërsa më 2008 arriti Pavarësinë e Kushtetutën. Brezat e mësuesve, jo vetëm ky i i 68-shit, besoj të pajtohemi, ishin nënat e baballarët e të gjitha të arriturave të Kosovës e të shqiptarëve.

Takimi i 21 qershorit kishte një dimension tepër emocional. Në oborr të Gjimnazit atë të shtunë u krijuan grupet me ish-nxënësit, tepër të përmalluar, shpesherë edhe duke mos njohur njëri-tjetrin, pasiqë shumë nga ata nnuk ishin pare kurrë më deri në ditën e jubileut. Në obor kishin ardhur edhe disa nga profesorët, ndërkohë që një pjesë e madhe e tyre kanë mbetur këndej vetëm me kujtimet e krenarinë që nuk zbehen.


Vlen të përmendet se lidhur me këtë jubile, kanë njoftuar disa nga mediat e Kosovës, si Radio Kosova, Radio e TV Dukagjini, et.

Në fund duhet falënderuar drejtorët e dy shkollave, atë të Gjimnazit “Bedri Pejani”, z. Murat Tiganin dhe atë të Shkollës Ekonomike “Ali Hadri”, z. Vehbi Shala, të cilët pritën dhe nderuan kolegët e tyre të gjeneratës së përafër me të tyret.

Dreka e përbashkët në Restaurantin Ujvara te burimi i Drinit të Bardhë ishte një rast që të evokohen shumë kujtime të idhta e të ëmbla të viteve të rënda po edhe të lavdishme. Të gjithë falënderuan organizatorët e këti jubileu (Zana Kadën, Mon Berishën, Xhavit Aliçkajn dhe Salih Kabashin), duke u marrë vesh që të mos krijohen më distanca kaq të gjata të takimit të një gjenerate që ka dhënë kontribut të jashtëzakonshëm në përhapjen e dijeve dhe të ndjenjave atdhetare të popullit të tyre.





Profesorët që përcollën deri në maturë gjenratën 67/68 të Normales Ali Kelmendi të Pejës :

Shemsedin Hadri, Exhlane Gashi, Edon Vuthi, Jahja Nila, Rexhë Gjonbalaj, Ramë Berisha, Zyhdi Çakolli, Hajrullah Gruda, Rexhep Podrimaj, Jusuf Bilalli, Sadri Kelmendi, Metë Hamza, Riza Brada…



Të diplomuar të vitit shkollor 1967/68:

1. Sefedin Arifi
2. Selim Kika
3. Nazife Kajolli
4. Qazim Kryeziu
5. Ramiz Zeqiri
6. Ragip Alija
7. Zymber Mujaj
8. Mehmet Spahija
9. Samka Luci
10. Ismet Gashi
11. Jusuf Loshaj
12. Pjetër Jaku
13. Avdulaziz Kadushaj
14. Avdullah Avdimetaj
15. Nasibe Murati
16. Mic Muçaj
17. Jusuf Elezaj
18. Bajram Gashi
19. Zekije Nela
20. Adem Myftari
21. Marije Gjokaj
22. Hajdar Mekaj
23. Nazife Tahirbegolli
24. Din Shoshi
25. Gjylaferide Gojani
26. Shefkinaze Gjikolli
27. Emine Buxhovi
28. Zeqir Podrimçaku
29. Rexhep Dashi
30. Zyrafete Rodotina
31. Qazim Zekaj
32. Muhamet Kaliqani
33. Haxhere Brada
34. Bajram Shala
35. Lirije Kelmendi
36. Xhemajl Gashi
37. Salih Kabashi
38. Lemane Kullashi
39. Zekije Gjakova
40. Zana Blakaj
41. Osman Shala
42. Rabe Lajqi
43. Xhejlane Bojku
44. Xheladin Zymberaj
45. Ramë Thaçi
46. Zymber Gjonbalaj
47. Ukë Bashota
48. Dervish Haskaj
49. Rexhep Dedushaj
50. Idriz Rizaj
51. Sahit Sahitaj
52. Shaban Hysenaj
53. Isa Lubeniqi
54. Azem Kelmendi
55. Ahmet Berisha
56. Jakute Balaj
57. Xhavit Aliçkaj
58. Sherif Kikaj
59. Muzli Ferizi
60. Bajram Berisha
61. Jusuf Kelmendi
62. Bardh Ademaj
63. Rrahman Igrishtaj
64. Hyle Zeqiri
65. Fatime Blakaj
66. Zojë Zeqiraj
67. Jusuf Shala
68. Shahbaze Jakupi
69. Nezir Tahirukaj
70. Skender Kada
71. Muharrem Pllunci
72. Mustafë Bytyçi
73. Mark Prenaj
74. Avdyl Jahaj
75. Zymber Krasniqi
76. Lush Ahmeti
77. Shaban Bujupi
78. Shaban Xhemajli
79. Ndrec Damgjoni
80. Sinan Kurpeja
81. Samile Gjikolli
82. Halit Shatri
83. Gani Baloku
84. Lah Gashi
85. Zenun Atashi
86. Qaush Gashi
87. Qamil Rama
88. Ali Shabanaj
89. Sylë Sutaj
90. Shkëlzen Stublla
91. Senavere Zatriqi
92. Rrustem Mulaj
93. Remzije Goga
94. Mon Berisha
95. Gjyle Kastrati
96. Shkëlezen Bojku
97. Kimete Kahremani
98. Shahbaze Nushi
99. Sabrije Bardaku
100. Bajram Dreshaj
101. Sadik Morina
102. Mirushe Hakaj
103. Zeqir Demaj
104. Sabërnaze Bërlajolli
105. Riza Prelvukaj
106. Mustafë Lecaj
107. Idriz Muhaxheri
108. Zef Markaj
109. Zekë Qeku
110. Zekije Pupovci
111. Dije Hajdari
112. Muharrem Shala
113. Xhavit Taraku
114. Emine Leshani
115. Zyhra Çorkadiu
116. Sylejmon Loshi
117. Hidajete Imami
118. Sofije Noka
119. Sulltane Ruli
120. Nasibe Kelmendi
121. Nikollë Marku
122. Shaban Zeqiraj
123. Rexhep Berisha
124. Ukë Balaj
125. Ibrahim Lika
126. Adem Hysenaj
127. Ehad Vranovci
128. Daut Ahmetaj
129. Salih Muriqi
130. Selman Berisha
131. Gjon Saliqunaj
132. Din Mulliqi
133. Ahmet Shala
134. Xhafer Haxhijaj
135. Avdi Mujaj
136. Xhevdet Gjikokaj
137. Abdullah Berisha
138. Ramadan Aliçkaj
139. Sahit Millaku
140. Skënder Alimetaj
141. Nushe Llapaj
142. Smajl Bujupaj
143. Sanije Kelmendi
144. Hasan Gashi
145. Brahim Shala
146. Ramiz Morina
147. Sali Podrimçaku
148. Abdullah Mehmeti
149. Imer Alimusaj
150. Isa Ukella
151. Ismail Balaj

*Emrat në ngjyrim gri, janë ata që ndërkohë kanë vdekur duke lënë këndej lavdinë e punës së madhe arsimore e atdhetare.


Besonim në lirinë, e cila, më në fund erdhi dhe erdhi edhe mbi krahët tanë


Pjesëtarë të Gjeneratës ’68 ishin donatorë të mëdhenj. Ata dhuruan rininë e tyre, energjitë dhe kapacitetet intelektuale të fituara nga mësimdhënës entuziastë

Imagjinoni fillimisht vitin shkollor 1962/63. Në oborrin e Gjimnazit të Pejës të ardhur nga anë e anës filloristë të mbaruar që donin të vazhdonin shkollën e mesme. Të ardhur nga anë të ndryshme të rrethit të Pejës dhe jo vetëm nga ato rrethina po edhe më larg nga bjeshkë të larta të Rugovës , të Plavës, Vuthajve, Martinajve, etj.

Profesorë të nderuar që duhet të kujtohen në këtë 40 vjetor: Sali Lika, Feti Ibishaga, Jahja Sapunxhiu, Nexhat Begolli, Shaban Alia, Rexhep Podrimja, Riza Bici…

Pastaj imagjinoni 151 djem e vajza të reja që pushtojnë auditorë mësimorë nëpër shkolla fillore që vuanin mungesën e kuadrit mësimdhënës.

Iluminizëm i rrallë i një kohe. Ishin bërë përpjekje që të organizoheshin shkolla të mesme edhe në Deçan e Istog, por në fund duhej të braktisnin idenë e tillë dhe të vinin në Pejë si qytet me tradita më të zhvilluara kulturore e arsimore dhe me kuadër më të kualifikuar arsimor. Nuk duhet harruar se Gjimnazi i Pejës kishte një histori. Aty edhe pse nuk ishte aq e ngrohtë për ta, kishin gjetur strehë edhe disa shqptarë, të cilët pastaj kishin lënë gjurmë të dukshme. Shoqëria shqiptare e Kosovës asokohe bënte luftën për përparim dhe dalje nga një varfëri dhe prapambetje e shtypja trishtuese.

I mbushnim me tinguj kitaresh e mandolinash si dhe me këngë lirike të dashurisë e sidomos të atdhedashurisë gjithë kodrat për rreth duke ia dhuruar qytetit tone të dashur harenë e shpresës për mbijetesën dhe për ditë më të mira..

Gjeneratë që krijoi atmosferën dhe dalldinë e nevojshme e të domosdoshme për lëvizjen e 28 nëntorit të atij viti dhe të demonstratave që ndodhën edhe në qytetin e Pejës si edhe nëpër qendra kryesore të Kosovës e të Maqedonisë.

Armiqësitë gati të hapura si dhe përbuzjet e perhershme të disa mësimdhënësve serbë, nuk them të të gjithëve sepse do të ishte jokorrekte, na e sillnin ndërmend se duhej sa më parë të kishim kuadrot tona në të gjitha fushat…

Brezi ynë ishte brez besimatarësh. Besonim në lirinë. E cila erdhi. Edhe mbi krahët tanë. Dhe kjo këtë gjeneratë s’ka si të mos e bëjë krenare.


*Këto shkrime me autor Salih Kabashin janë botuar te revista Republika e korrikut 2008

E premte, 21 gusht 2009, 02:58

Prifti gjenial i Detroitit

E kam takuar nja dy herë priftin e Kishës së Detroitit Anton Kqirën. Një herë në Amerikë e një herë brenda Hotel Dajtit në Tiranë. Në të dy rastet nuk shihja kurrëfarë gjurme të ndonjë buzëqeshje të kahershme as të ndonjë tjetre mbetur në tentativë. Mendoja se mos këtë ia bënte të pamundshme balli i tij paksa i ngushtë, ndoshta edhe buzët e tij të instaluara johorizontalisht si dhe njëfarë permanent dhëmbështrëngimi gati kërcënues.

Salih KABASHI

Por, vetë njerëzit që qeshin shumë rrallë apo edhe të tillë që asnjë xiglimë nuk mund t'u shkaktojë qeshjen, mund të na bëjnë të qeshemi edhe mirë bile. Jo sall të qeshemi, po edhe të gajasemi. Mua prifti i nderuar më ka bërë të qeshem një herë të vetme. Por, ajo qeshje që ai ma kishte nxitur është si diçka që shkakton të njëjtin efekt qeshjeje sa herë që të vërtitet nëpër mend.

Për çka është fjala? Anton Kqira, pas shpinës dhe nuk e di me hak a pa hak, e ka pas shpallur TURK, emrin e njohur Ibrahim Rugova, katolik kurrësesi, po dashamirës i katolikëve gjithsesi. Ky i fundit, rahmet i pastë shpirti, ka qenë jarani im në shumëçka pos në politikë. Këtë ai e ka ditur fort mirë sa ishte gjallë.

E pse prifti Anton Kqira ma pat shpallë turk jaranin tem? Ua tregoj ashtu siç më ka pasë thënë vetë Ibra dhe siç është folur nën zë ç’prejse ajo punë kishte bërë vaki.

Ai, domethënë Ibrahim Rugova, e ka pasë zanat që kur kishte mundësi, pas kryerjes së nevojës së madhe ta përdorte ujin në vend të letrës së toaletit. Pra, ai, me nder jush, merrte TAHRET. Për taksirat të shpalljes së tij "TURK", ndodhi njëherë që në një takim bashkatdhetarësh në Amerikë, apo gjatë një ndejë shqiptarësh, menjëherë mbas Presidentit të Kosovës, në të njëjtën kabinë nevojtoreje, hyn edhe prifti i Kishës së Detroitit, i shtyrë nuk dihet se nga cila prej dy nevojave, ngase për ndonjë nevojë të tretë nuk besohet të kishte shkuar...

Se çka ka pa e çka s'ka pa me atë rast unë edhe nuk e di, dhe njëherit nuk kam shpirtë me hupë me farë hamendësimi a spekulimi. Nga rrëfimet e kohës edhe nga ato të Ibrahim Rugovës, kthimi i priftit nga vendi ku shkon mbreti këmbë në tavolinën e tij të nderit, i mrrolshëm si gjithmonë, kishte pasuar me një deskripcion dramatik nga ana e tij e gjendjes së nevojtores pas përdorimit presidencial. Domethënë edhe gjatë e pas inspektimit priftëror. Ibrahim Rugova, kështu, pos vlerësimeve të shumta që ka marrë nëpër botë e brenda vendit, nga ky prifti pa çehre (personazh i një debati të vrullshëm provokuar nga një “keqardhje” e tij pse Millosheviqi nuk i kishte therë siç kishte therë edhe të të tjerë -si qentë edhe të gjithë shqiptarët e Kosovës plus boshnjakët e Bosnjes...), mori edhe nderimin më të rrallë e më të pazakonshëm, ndoshta të jashtëzakonshëm që dikush mund ta ketë marrë gjatë gjithë historisë nacionale e njerëzore për një meritë të vetme të tij – praktikimin e tahretit. Nga prifti Anton Kqira, pra, presidenti shumëvjeçar i Kosovës Ibrahim Rugova, për prirjet e tij tahretmarrëse, zemërgjerësisht qe shpallur TURK.

Jo shumë kohë më vonë, kur Ibrahimi pat ardhë te unë në Lubjanë, i pata thënë:
"Do të ta ndrroj mbiemrin..."

Dhe qeshte Ibra, qeshja edhe unë. Qeshnim të gjithë. Ibra ka pasur një qeshje shumë të veçantë. Gjatë qeshjes, atij edhepse nuk i ndihej zëri, ndërkohë që shkrihej i tëri. Qeshte si personazhet e filmave të animuar nga fillimshekulli XX. Ai qeshte me mua për rromuzet që ndërtoja me shpalljen TURK të tij nga ana e Kqirës. Unë i thoja herë TURK, herë ATATURK. Por, duke qeshur nuk harroja asnjëherë që Anton Kqiren ta shpallja gjenial dhe ta falënderoja për invencionin e tij që nga një situatë e eveniment i tillë të na kishte ofruar një rast të tillë të jashtëzakonshëm në humorndërtimtari.

Mendoj se prifti zotni edhe me këtë rast, sado morbid që mund të duket, megjithatë në tregum humoristik ka hedhur sërishmi një lëndë të parë të jashtëzakonshme qeshjeje.

Ah, sikur ta bënin Anton Kqiren që edhe ai të qeshte sadopak dhe të mos shfaqej kaq rregullisht e kaq sistematikisht me nga një grumbull mrrolash në ballë e nga një det të dallgëzuar ngërdhucjesh me dhëmbë! Dhe të mos ekspozohet kaq shpesh me minusa, kur ai, apo jo, e ka plusin...

P. S:
Ndërkohë pashë edhe një diskurs fantastik e humoristik të Anton Kqirës. Besimtarët nga Malsia, kështu nënkuptohet nga fjala e tij, e kishin quajtur jo PRIFT po POP. Dhe Don Antoni, siç mund të shihni, u thotë atyre që ta marrin POPIN (nëkupto Anton Kqirën) dhe çojeni te nënat tuaja dhe çojeni te motrat tuaja. Dhe guxon dikush të më thotë se Anton Kqira nuk është gjeni?!
Konkluzion: Edhe duke i censuruar, edhe duke i bërë synet fare, edhe duke i nxjerrë edhe duke i futur në kontekste nga më të ndryshmet, fjalimet e priftit shqiptar nga Kisha në Detroit gjithmonë mbartin në vetvete pudrën fantastike të qeshjeprovokimit.

E enjtei 4 mars 2010, 13:44

"Lopët" e Milaim Zekës

Kushdo që sadopak e njeh gazetarinë e Kosovës dhe raportet brenda saj, e di mire se të gjithë, femra e meshkuj gazetarë, për të ulë poshtë njëri-tjetrin, më së shumti, më së shpeshti dhe kryesisht e përditë thërrasin në ndihmë fjalë e shprehje nga bagëtia e bujqësia.

Salih Kabashi

Në Kosovë ka ra një kijamet!? Milaim Zeka ka përdorë për një soj gazetarësh e gazetaresh në vend të fjalëve të rënda: injoranatë, të padije, provokatorë, teveqelë…, fjalën e butë që emërton një kafshë jashtëzakonisht të dobishme e paqësore shtëpiake. Dikujt që kamera i mbuloi fytyrën (pse « viktimës » e jo « agresorit » të supozuar ?!) dhe që në rastin konkret në një vend konkret (kthimi i delegacionit parlamentar nga vizita në Kuvajt dhe konferenca për shtyp e kryetarit të Kuvendit në Aeroportin e Prishtinës), mëtohet të identifikohet si viktimë e një agresioni verbal, po i përgjigjej në pyetjet e saja agresori i supozuar, të cilin kamera (e kujt ?) po i përcillte çdo lëvizje. Nga lëvizja me gjasë e njëanshme dhe e parapërgatitur e kamerës, shohim « filmin » ku « lopa » ankohet pse M. Z. kishte ironizuar pyetjet e disa gazetarëve në konferencën e sapopërfunduar të shtypit, ndërkohë që « çobani » po i qortonte për joprofesioniste dhe jashtë kontekstit pyetjet e disave syresh.

Le të lëmë për pak çaste mahinë, edhepse e tëra duket një show i vërtetë humori që nuk do të duhet ta shqetësonte për as një sekondë të vetëm as Sylejman Shaqirin as AGPK-në, dhe për pak çaste le të përpiqemi të qartësojmë se çka ka ndodhur në të vërtetë. Le ta kujtojmë se humori arrin gjithmonë efektin dhe kulmin e tij kur aktorët janë tepër seriozë dhe në dukje edhe nervozë… dhe jo kur zgërdhihen e skërmiten.

Delegacioni parlamentar i Kosovës po kthehej nga Kuvajti. Në aeroport udhëheqësi i degacionit po mbante një konferencë shtypi pas një vizite që jipte shenja se shteti i pasur dhe me ndikim arab mund të jetë ai që do të mund të njihte së shpejti pavarësinë e Republikës së Kosovës. Kjo nënkuptonte se delegacioni në fjalë nuk po dilte dhe nuk mund të dilte nga një mbledhje parlamenti dhe as nga ndonjë takim ku do të kumtohej themelimi i një fondi. Gazetarë të disa nga gazetat, televizionet dhe mediat tjera tona që përditë duke akuzuar qeverinë shprehen plot brenga pse Kosovën ende nuk e ka njohur numër i mjaftueshëm i shteteve që asaj pastaj do t’i siguronte ulësen në OKB, atë të premte të 29 majit sikur harruan se ku po shkonin, kend po e prisnin dhe për çka do të sillnin informacionin. Ata atje ose kishin shkuar me duar në xhepa, apo me mendjet e harruara te shtëpia ose edhe të derdhura rrugës. Prandaj edhe shtruan pyetjet që gazetarët që njohin mirë profesionin e tyre nuk do të duhej t’i shtronin për shkakun e thjeshtë se aty nuk kishte vend për pyetje të tilla. Përndryshe Jakup Krasniqi edhe mund të mos kishte, dhe fundja pse ta kishte idenë bash për gjithçka që kishte ndodhur në Prishtinë gjatë mungesës së tij.

Alarmin për kijametin që gjoja i ka ra Kosovës e quaj të paqenë. Milaim Zeka si “Çobani” dhe Liridona Lluka-Gashi si “Lopa” (kërkoj falje nëse nuk ka qenë ajo, sepse ajo në “film” duket pa kokë apo me shtëllungë leshi të purport në vend të kresë), mendoj se vetëm kanë lujatur një pjesëz teatri me vokabularin që është i përditshëm dhe shumë folkloristik në botën kosovare të medias. Kushdo që sadopak e njeh gazetarinë e Kosovës dhe raportet brenda saj, e di mire se të gjithë, femra e meshkuj gazetarë, për të ulë poshtë njëri-tjetrin, më së shumti, më së shpeshti dhe kryesisht e përditë thërrasin në ndihmë fjalë e shprehje nga bagëtia e bujqësia., si: “pela”, “kali”, “lopa”, mëzati”, “qura”, “qurani”, “magarica”, “magari”, “thiu”, “dosa”, “fusha”, “livadhi”, “ledina”, “kungulli”, “tromaku”… Bile këto shprehje, sado aspak të pahijshme, gati se askujt më nuk i lënë përshtypje, bile as i merr kush për fyerje. Përndryshe në videon që është hedhur në internet, a e keni vënë re se si zonja gazetare LLlG gati se insiston që MZ t’i thotë edhe asaj se pikërisht ajo, e jo ndonjë tjetër është njëra ndër “lopët” apo “lopa” e vetme, të cilat MZ i kishte përmendur në shumës. Kur ai ia pohon, ajo prap lyp, dhe prap ngul këmbë që asaj t’ia sigurojë e pohojë e t’ia vulos edhe më tutje “lopësinë”... A pyesni se pse!? Më mirë mos pyesni fare, sepse atëherë do t’i jipej dimension serioz diçkaje që s’është aspak e tillë. Merreni vetëm si një show që ndodhi, s’ka rëndësi spontanisht a në marrëveshje, mbasi kishte përfunduar gjithçka që do të duhej të ishte e rëndësishme dhe serioze në aeroportin e Prishtinës kur burrat e vendit e të kuvendit erdhën nga vizita me gjasë e suksesshme në Kuvajt. Nëse do të hynim në debate dhe stërhollime, atëherë do të dilnim pa çare në problematikën e shkollave të gazetarisë në Kosovë, të cilat, tash po e them edhe vetë, vërtetë pa dashur të fyej lopët tona kombëtare e ndërkombëtare, më shumë se gazetarë në fund të « studimeve » kanë nxjerrë jo vetëm « lopë » e « kuaj », po edhe « gomerë » e « magarica ».. Të gjithë i dijnë kriteret e rekrutimit dhe cilësitë e formatimit që kanë bërë dhe bëjnë edhe sot ato shkolla.

Nëqoftëse në rastin konkret ka diçka që do të duhej dënuar rëndë, atëherë kjo është fushata e vërtetë për të dënuar dhe difamuar Milaim Zekën sipas manireve të direktivave të komiteteve të mbrojtjeve e të vetëmbrojtjeve shoqërore të kohëve të prokurorëve të vaktit të Serbisë në Kosovë. Më tutje, nëse duhet domosdo ta dënojmë Milaim Zekën, atëherë do të duhej menduar nëse për diçka të tillë ka ndonjë nen në Kodin penal që do të sanksiononte fyerjen eventuale që ai mund t’u ketë bërë « lopëve ». Me qëllim nuk thashë « lopës ». Se atëherë titulli do të ishte « Lopa » e Milaimit e jo “Lopët” e Milaimit. Milaim Zekës.

31 maj 2010, 18:03

Magjia shqiptare në Orléans - e magjishmja Inva Mula, virtuozi Genc Tukiqi

Fotoreportazh

E magjishmja Inva Mula, virtuozi Genc Tukiqi

Sa keq për ata që nuk ishin në mbrëmjen me Inva Mulën dhe Genc Tukiqin! Një mbrëmje tepër e rrallë, një natë e paharrueshme, një orë e 20 minuta fantastike, diçka që është shumë vështirë të përsëritet prap, diçka e paparë, diçka e padëgjuar. Dhe diçka e papërjetuar ndonjëherë. Ishte rendez-vous e «Shqiptarëve të Francës» në Salle de l’Institut në Orléeans. Të dielën mbrëma. Rreth treqind spektatorë ishin ata që përfituan aq shumë. Kush ka munguar ka lënë një rast ndoshta të pakthyeshëm e të pamundshëm për të parë, për të dëgjuar e për të ndjerë se çka është muzika e bukur, çka është interpretimi sublim, çka është ekzekutimi maestral.



Ajo çka ndodhi aty nuk mjafton të quhet e bukur. Po sa pak do të thonim, sa në hak do t’i hynim asaj rrallësie, asaj shfaqjeje unike dhe të paparë ndonjëherë në qytetin historik të Francës. Genc Tukiqi, pianisti i rrallë, i cili me aq lehtësi kalon nga humori i lehtë i tingujve deri në universalizmin e muzikës, pastaj një diva e vërtetë e shfaqur përmes personit të Inva Mulës. Ja, kënaqësia më e madhe e mundshme për shpirtin dhe veshët e secilit.

Shkurt e shqip, ishte një mbrëmje nga e cila secili i pranishëm fillimisht ka përjetuar e pastaj edhe ka marrë me vete edhe gudulisjen e thellë shpirtërore edhe mrekullimin. Askush, asnjë i dashuruar në belle musique nuk mund të mi kundërshtojë këto që po them! Ishte një ambient i dallgëzuar i një mbrëmjeje plot sharm, plot hare, plot ngjitje fantastike vokale e pianistike. Kah fundi i koncertit, Inva dhe Genci na ftuan që bashkë me ta të këndonim edhe disa nga këngët shqiptare. Publikut francez e shqiptarë, Inva u tha: Muzika dhe kënga shqiptare janë më e bukurat në botë… Pas koncertit, e pyieta Invën nëse atë e tha nga hareja e krijuar, apo…”Jo,jo… unë vërtetë mendoj ashtu dhe ashtu është vërtetë…”

Në koncertin e 30 majit pata nderin e rrallë që të takoja shumë njerëz të jashtëzakonshëm francezë e shqiptarë. Ndër ta, edhe Nina Mulen, të ëmën e mrekullueshme të Invës, si dhe akademikun shqiptar Bahri Beci me bashkëshorten e tij. Pastaj mikun tim të kahershëm, shkëlqësinë e tij Xhevat Halili, konsull i Maqedonisë në Paris, pastaj zyrtarë dhe funksionarë të Orléans-it. Njohjen me Genc Tukiqin e konsideroj kënaqësi të papërsëritshme. I biri i të madhit Ibrahim Tukiqi, ishte jo vetëm mjeshtër i rrallë dhe profesor pianoje në Paris, por, njësoj si i jati, një shqiptar i madh me një dashuri të zjarrtë për vendin dhe popullin e tij, ku Kosovën e kishte, amanet nga baba, në fillim e mbarim të dashurisë e të krenarisë. Për të gjitha këto unë, për respektin edhe ndaj lexuesve të mi e të “Republikës”, të Radio Kosovës e të shefit tim Mentor Mripës, nuk do të mund t’i rezistoj tundimit që të shkruaj e të flas pak më shumë për impresionet e mbrëmjes së 30 majit në Orléans. Ju premtoj.

Xhamia e Tomocit, faltore dhe shkollë

Xhamia e Tomocit, faltore dhe shkollë

Xhamia e Tomocit është faktikisht shkolla e parë shqipe e ish-Rrethit të Gjurakovcit, i cili deri në mesin e viteve ’60 përfshinte edhe vendbanimet e komunave të sotme të Klinës e të Istogut.

Ajo xhami-shkollë ka funksionuar edhe gjatë LDB po edhe menjëherë pas saj. Mësuesit e parë të saj kanë qenë nga Shkodra: Ali Zeneli dhe motrat Çeçile dhe Marije Vuçaj. Ndërsa nxënësit pos nga fshatrat përreth, vinin edhe nga Zallkuqi (Zllakuqani) e kahmosi. Meritën kryesore për hapjen e xhamisë edhe për shkollë e kanë pasur vetë tomocasit, të cilët xhamisë së tyre i dhanë edhe një dimension tepër iluminist. Në kuadër të godinës së xhamisë, në katin e dytë gjendej hapësira që quhej mejtep. Aty Mulla Mehmeti (Gashi) hapi dyert për arsimimin e fëmijëve shqiptarë. Aty ai dha edhe shembullin personal në arsimdashje duke çuar në shkollë (i pari) djemtë edhe vajzat e tij.

Të gjitha këto i dija qysh më parë. Por një cikël intervistash, të cilat këso vere i zhvillova për Radio Kosovën me mësuesit më të vjetër të gjallë të komunës së Istogut, Tomoci dhe xhamia e tij nga të gjithë të intervistuarit e mi përmendeshin si vendndodhja kryesore ku shqiptarët për herë të parë zunë të mësojnë në gjuhën amtare. Në xhaminë e Tomocit filloi përhapja e dijes në mënyrë të organizuar. Ai që kurdo do të marrë përsipër të shkruaj për historinë e shkollës shqipe në Podgur, nuk do të mund ta lërë nderi profesional që të mos nisë pikërisht me aty ku filloi çdo gjë e mbarë. Me Tomocin dhe xhaminë e tij.

Për vete xhaminë e Tomocit e njoh edhe në funksionin kulturor të saj. Aty, më 1962 e tutje rinia tomocase, përkundër survejimit të partiakëve me patllake në shokë, zhvillonte aktivitetet e saj kulturo-artistike: përgatiste koncertet, ushtronte recitimet dhe përgatiste edhe pjesë teatrale. Mulla Mehmeti ishte jo vetëm hoxhë po veçanërisht e mbi të gjitha arsimdashës i zjarrtë. Në rolin e hoxhës, para tij ka qenë i ati Mulla Mahmut Gashi, ndërsa hoxha Mulla Ramushi (Shatri) ishte në ballë të xhamisë dhe xhematit deri para luftës së fundit, me ç’rast hoxhën atdhetar e përparimtar paramilitarët serbë e masakruan në mënyrën më barbare. S. K.

Qeveria komunale e Istogut (Burimit) dhe ajo qendrore duhet të kenë parasysh këtë pjesë të lavdishme të historisë dhe rolit shembullor të Xhamisë së Tomocit, të hoxhallarëve dhe domosdo të mësuesve e mësueseve të saj të famshëm e atdhetarë në ngjitjen e shqiptarëve të asaj ane në lartësitë civilizuese të një populli joanalfabet.